Prawo spadkowe w Polsce na szczęście nie należy do zbytnio skomplikowanych. Jeśli zmarły pozostawił testament, to majątek jest przekazywany zgodnie z jego wolą - nawet jeśli zadecydował on o przekazaniu całego na obcą osobę lub instytucję. Wówczas najbliższej rodzinie przysługuje się jedynie zachowek - ułamek majątku w celu zabezpieczenia ich interesu. Co jednak w przypadku, gdy osoba zmarła nie zostawiła testamentu? Czy do spadku są upoważnione tylko dzieci? Jak wygląda sytuacja w przypadku rozwodu?
Dziedziczenie ustawowe. Co to takiego?
Dziedziczenie ustawowe ma miejsce w sytuacji, w której zmarły nie pozostawił po sobie testamentu. Swoją nazwę zawdzięcza temu, że jest regulowane przez przepisy zawarte w kodeksie cywilnym, który dzieli spadkobierców na kilka grup.
• Małżonek, dzieci i zstępni dzieci spadkodawcy
• Małżonek, rodzice, rodzeństwo spadkodawcy
• Dziadkowie spadkodawcy i ich potomkowie
• Pasierbowie spadkodawcy
• Gmina i Skarb Państwa
Zgodnie z tym podziałem, to właśnie małżonkowi, dzieciom i wnukom zmarłego przysługuje pierwszeństwo uzyskania spadku drogą dziedziczenia ustawowego, a najmniejsze prawo do spadku ma gmina lub Skarb Państwa.
Kiedy dziedziczą rodzice?
Zgodnie z ustawą w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Jeśli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, wówczas prawo do spadku przejmują wnuki spadkodawcy w równych częściach. Jeśli spadkodawca nie miał potomków, wówczas podziału dokonuje się między jego małżonka i rodziców. Wówczas każdy z rodziców otrzymuję po 1/4 spadku, a małżonek 1/2 spadku. Całość dziedziczą rodzice tylko w przypadku, gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie małżonka lub potomków. W przypadku rozwodu ex-małżonek nie ma prawa do dziedziczenia ustawowego - niezależnie czy para posiadała potomstwo, czy nie.
Dziedziczenie spadku przez rodzeństwo
W przypadku dziedziczenia ustawowego majątek spadkodawcy może trafić do rodzeństwa tylko w przypadku, gdy nie pozostawił on po sobie potomstwa, a oboje lub jeden z rodziców nie dożyli otwarcia spadku. Wówczas część przypadająca rodzicowi lub rodzicom jest równo dzielona między rodzeństwo spadkodawcy. Jeśli pozostawił on jednak po sobie potomstwo - wówczas podobnie jak w innych przypadkach - to oni są pierwszymi uprawnionymi do uzyskania spadku.
Kiedy spadek dostaje państwo?
Jeśli spadkodawca nie pozostawił po sobie małżonka, krewnych ani pasierbów lub odrzucili oni spadek - wówczas spadek przypada gminie, która była ostatnim miejscem zamieszkania zmarłego. W przypadku gdy nie da się tego ustalić lub spadkodawca zmarł za granicą - wówczas majątek przejmuje Skarb Państwa.
Najlepszym rozwiązaniem pozostaje jednak przygotowanie testamentu. Może mieć on charakter własnoręczny lub notarialny. W celu zabezpieczenia interesu najbliższych druga opcja jest zdecydowanie lepszym rozwiązaniem. Testament notarialny jest znacznie trudniej podważyć niż ma to miejsce w przypadku testamentu własnoręcznego. Może także wówczas sami wskazać osobę, która ma odziedziczyć po nas wszystko.
